راهبرد نامناسب کشورها در شناسایی موارد کرونا؛ عامل شیوع گسترده کووید ۱۹ در جهان

نویسنده: مریم صفدری

جارستان: تصمیمات اشتباهی که ماه‌ها پیش گرفته شد، موجب شد روند شناسایی افراد مبتلا به کووید ۱۹ در کشورهای مختلف بسیار ناهمگون شود و برخی مناطق دیگر نتوانند شیوع بیماری را مهار کنند.

از زمان شیوع ویروس کرونا جدید در چین، دانشمندان کشورهای مختلف جهان پشت کامپیوترهای خود در انتظار بودند، تا اینکه کشور چین در اوایل ژانویه کد ژنتیکی ویروس را منتشر کرد. این کد الگویی برای ساخت کیت‌های آزمایشی و واکسن بود و پس از چند روز، آزمایشگاه‌هایی از هنک‌کنگ تا برلین آزمایش‌هایی طراحی کردند و پژوهش‌هایشان را با دیگران به‌اشتراک گذاشتند.

در مدت دو هفته، استرالیایی‌ها کیت‌های خود را ساختند و حتی شهروندان مناطق دورافتاده‌ی کشور نیز توانستند آزمایش شوند. آزمایشگاه‌های سنگاپور و کره‌جنوبی تولید کیت‌های آزمایشی را افزایش و مقدار اضافی از آن را سفارش دادند. این کار به آن‌ها کمک کرد صدهاهزار نفر را آزمایش کنند و افراد بیمار را جدا و حداقل تاکنون شیوع بیماری را مهار کنند. درمقابل، شهروندان مضطرب کشور آمریکا و بخش‌های زیادی از اروپای‌غربی تأخیر زیادی متحمل شدند یا اصلا آزمایش نشدند.

همان‌طورکه همه‌گیری جهانی ویروس کرونا پایتخت‌های جهان را به‌تعطیلی کشانده و کل اقتصاد را فلج کرده است، رهبران جهانی در تلاش هستند میزان دسترسی به آزمایش را گسترده‌تر کنند. بااین‌همه، کارشناسان می‌گویند از لحظه‌ی سرنوشت‌سازی که در آن آزمایش‌های تهاجمی باید به مقام‌ها اجازه می‌داد تا از بیماری پیش افتند، بیش از یک ماه گذشته است و این مسئله موضوعی علمی نبوده است.

_{بیمارستان بیماری‌های واگیردار افغانی‌ژاپنی در کابل. افرادی که از ایران بازگشته‌ بودند، به امید انجام آزمایش بودند؛ اما بیشتر آن‌ها به خانه‌ی خود فرستاده شدند و به آن‌ها توصیه شد خود را قرنطینه کنند.}

پژوهشگران می‌گویند توسعه‌ی آزمایش ویروسی نسبتا ساده است. به‌گفته‌ی دانشمندان، فاصله‌ی میان داشتن و نداشتن آزمایش نشان‌دهنده‌ی استراتژی‌های بهداشت عمومی و در برخی مواقع، اشتباهی بزرگ بوده است. درحال‌حاضر، جهان درحال پرداختن هزینه‌ی این اشتباهات است. در تلاش برای مبارزه با شیوع ویروس، انجام آزمایش و شناسایی افراد آلوده مسئله‌ای اساسی است. کشورهایی که به‌طور گسترده‌ای آزمایش انجام می‌دهند، می‌توانند افراد عفونی را جدا کنند و از شیوع عفونت‌های جدید بکاهند یا آن را متوقف کنند. همه‌گیرشناسان می‌گویند بدون آزمایش اولیه و گسترده، مقام‌های بهداشتی و سیاست‌گذاران در حال پرواز با چشم بسته هستند. تدروس آدهانوم، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت می‌گوید:

نمی‌توانید با چشمان بسته با آتش مبارزه کنید و ما بدون شناسایی افراد آلوده نمی‌توانیم این همه‌گیری جهانی را متوقف کنیم.

^{انتظار برای آزمایش ویروس کرونا در یکی از مراکز موقتی در سئول در کره‌جنوبی}

عملکرد کشورهای مختلف درزمینه‌ی انجام آزمایش برای شناسایی افراد مبتلا به کووید ۱۹ بسیار نامتوازن بوده است. برخی کشورها مانند فرانسه استراتژی لازم برای انجام آزمایش‌ها و ترسیم نحوه‌ی پیشرفت ویروس نداشتند. در ایتالیا نیز، سیاست‌مداران بر سر مسئله‌ی انجام آزمایش‌ها باهم درگیر شدند.

بریتانیا آزمایش‌هایی توسعه داد؛ اما تصمیم گرفت برخلاف کشورهایی مانند سنگاپور و کره‌جنوبی، به‌طورگسترده از آن‌ها استفاده نکند. دراین‌بین، کشورهای دیگر با کمبود مواد آزمایشی مواجه شدند. وقتی ویروس در اواخر ژانویه به آمریکا رسید، ترامپ و دولت او با دست‌کم‌گرفتن خطر شیوع بیماری، چندین هفته را هدر دادند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) تصمیم گرفت به‌جای تکیه‌بر آزمایشگاه‌های خصوصی یا سازمان جهانی بهداشت، کیت‌های آزمایشی خود را تولید کند.

شیوع بیماری به‌سرعت از پیش‌بینی‌های ترامپ پیشی گرفت و مشخص شد کیت‌های آزمایشی CDC مشکل دارد و این امر موجب شد آمریکا چه ازنظر فنی و چه ازنظر سیاسی از کشورهای دیگر عقب بماند. در همان دوره، سنگاپور در حال اجرای غربالگری‌های سلامتی در فرودگاه‌ها و صدور دستورالعمل‌های کار از خانه و انتشار برنامه‌هایی برای نظارت بر مسافرانی بود که از خارج کشور می‌آمدند. آزمایشگاه‌های مستقل در کره‌جنوبی با عجله کیت‌های آزمایشی خود را تولید می‌کردند. دکتر جروم کیم از مؤسسه‌ی بین‌المللی واکسن در سئول گفت:

آن‌ها آماده و تعداد بسیار زیادی کیت تولید کرده بودند.

امروزه، مرکز شیوع کووید ۱۹ اروپا است و کارشناسان می‌گویند این موج در حال رسیدن به آمریکا است. بسیاری از کشورها در مواجهه‌ با افزایش شمار مبتلایان و کافی‌نبودن کیت‌های آزمایشی، محدودیت‌هایی درباره‌ی کسانی اعمال کرده‌اند که می‌توانند آزمایش شوند. در کشور آلمان، جایی‌که اولین آزمایش تأییدشده توسعه پیدا کرد، تنها پزشکان می‌توانند آزمایش را تجویز کنند. در کشورهای فرانسه و بلژیک، تنها افراد به‌شدت بیمار آزمایش می‌شوند.

_{میدان دوئومو در میلان در روز سه‌شنبه تقریبا خالی بود. درحال‌حاضر، تعداد مرگ‌و‌میر گزارش‌شده در کشور ایتالیا بیش از دیگر مناطق جهان است.}

دیوید مک‌موی، استاد بهداشت عمومی دانشگاه کوئین‌مری لندن گفت در بریتانیا مانند بسیاری از کشورهای دیگر، ویروس با چنان سرعتی در حال گردش است که دیگر آزمایش افراد مبتلا به عفونت احتمالی میسر نیست. در این کشور، حدود صد نفر براثر ویروس جان خود را از دست داده‌اند. به‌گفته‌ی او، آزمایش هنوز ازنظر کمک به دانشمندان در درک همه‌گیری بیماری ارزشمند است. آقای مک‌کوی گفت:

حال دیگر پنجره‌ی فرصت برای مهار همه‌گیری بسته شده است.

از همان ابتدا، برخی کشورها دربرابر شیوع زودتر دست به کار شدند و پاسخ سریع‌تری تدارک دیدند. استرالیا و کره‌جنوبی و سنگاپور برای توسعه‌ی آزمایش‌ها به شبکه‌های آزمایشگاه‌های دولتی و خصوصی روی آوردند. دولت کره‌جنوبی به‌سرعت آزمایش‌های شرکت‌های دست‌اندرکار را تأیید کرد. آزمایشگاه‌های استرالیا در اوایل ژانویه، آزمایشی عمومی طراحی و سپس با دسترسی به ژنوم ویروس، آن را اصلاح کردند. دکتر جن کوک، ویروس‌شناس در نیوساوت‌ولز استرالیا است. تاکنون، در این استان استرالیا بیش از ۳۳ هزار نفر آزمایش شده‌اند. جن کوک می‌گوید آن‌ها از قبل این وضعیت را پیش‌بینی کرده و برایش آماده شده بودند.

کشورهای آمریکا و بریتانیا طرفدار رویکرد متمرکز بودند. بریتانیا در آغاز آزمایشگاه واحدی در شمال لندن برای انجام آزمایش‌ها در نظر گرفت؛ اما یک ماه بعد، به آزمایشگاه‌های دیگر نیز اجازه‌ی انجام این کار داده شد. وقتی مشخص شد آزمایش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری دچار نقص بوده است، زمان زیادی از دست رفته بود. دولت ترامپ مجبور شد تاکتیک‌ها را تغییر دهد و به آزمایشگاه‌ها و تولیدکنندگان خارجی روی آورد.

_{آزمایش شهروندان حین رانندگی در آرلینگتون آمریکا}

دراین‌میان، آزمایشگاه‌هایی پیش افتادند که درزمینه‌ی تشخیص ویروس کرونا با سرعت کار می‌کردند. آن‌ها محصولات آزمایشی اضافی معروف‌ به واکنشگر را خریدند که RNA ویروسی را از نمونه‌های بینی یا گلو استخراج می‌کنند. اکنون کمبود این واکنشگرها وجود دارد. دکتر دیوید اسپیرز، متخصص برجسته‌ی میکروب‌شناسی از یکی از آزمایشگاه‌های دولتی غرب استرالیا گفت:

کارها را در اینجا بدین‌شیوه انجام می‌دهیم و همیشه سعی می‌کنیم از قبل برنامه‌ریزی کنیم.

البته سرعت فنی و سازمان‌دهی آزمایشگاهی همه‌چیز را توضیح نمی‌دهد. دسترسی به آزمایش‌ها حداقل در برخی از کشورها نشان‌دهنده‌ی سیاست آن کشور است. هنگامی‌که استرالیا اولین بیمار مبتلا به ویروس کرونا را در اواخر ژانویه شناسایی کرد، رهبران سیاسی این کشور اظهار کردند انجام آزمایش‌ها گسترده خواهد بود. دکتر کری چانت، یکی از مقام‌های عالی‌رتبه‌ی بهداشت عمومی استرالیا، ۳۰ ژانویه در نیوساوت‌ولز گفت:

در حال آزمایش مردم هستیم و از آن‌ها می‌خواهیم به پیش آیند. این واقعیت را تصدیق می‌کنم که تاکنون افراد زیادی برای آزمایش آمده‌اند.

حتی قبل از شیوع ویروس در سنگاپور، لی هسین لونگ، نخست‌وزیر این کشور، شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ را به مردم یادآوری کرد و گفت قصد دارد به‌طورگسترده‌ای دربرابر ویروس کرونا واکنش نشان دهد. وی ۳۱ ژانویه گفت:

مؤسسه‌ها، برنامه‌ها، امکانات، انبارها، مردم و آموزش‌های خود را تدارک دیده بودیم؛ زیرا می‌دانستیم روزی چنین چیزی ممکن است دوباره اتفاق افتد.

کره‌جنوبی حدود ۶۰۰ کلینیک آزمایش ازجمله ده‌ها ایستگاه آزمایش حین رانندگی را افتتاح و بیش از ۲۵۰ هزار نفر را آزمایش کرد. این شمار بسیار بیشتر از شمار آزمایش‌های انجام‌شده در کشورهای دیگر است. این کشور تا حدود زیادی شیوع را به شهر شرقی دئگو محدود کرده است. بیشتر موارد در اطراف کلیسایی در این شهر رخ داده‌اند. دکتر کیم گفت:

رویکرد کره آزمایش همه بود. هرکسی که به آزمایش نیاز دارد، باید آزمایش شود.

کشور آمریکا به‌همراه کشورهایی در اروپای‌غربی، استراتژی و لحن متفاوتی انتخاب کرد. درحالی‌که سنگاپور هشدار داد عفونت‌ها قطعا افزایش خواهد یافت، ترامپ پیش‌بینی کرد این موضوع در چند هفته ناپدید خواهد شد. در اواخر ژانویه، مقام‌های فرانسوی درباره‌ی فعال‌کردن پروتکل‌های اضطراری مردد بودند؛ زیرا باور نداشتند این همه‌گیری به‌اندازه‌ی شیوع ویروس آنفلوانزای H1N1 در سال ۲۰۰۹ جدی باشد. دکتر پاتریک پلوکس، از خدمات فوریت‌های پزشکی کشور فرانسه، ۲۵ ژانویه گفت:

سه مورد در فرانسه داریم و وضعیت آن‌ها چندان جدی نیست. این همه‌گیری را زیرنظر گرفته‌ایم.

_{سنگاپور توانسته است ویروس کرونا جدید را مهار کند و یکی از دلایل موفقیت آن، غربالگری در فرودگاه‌ها بوده است.}

فرانسه می‌گوید این کشور می‌تواند روزانه ۲،۵۰۰ نفر را آزمایش کند و مقام‌های بهداشتی در اوایل این هفته اعلام کردند بیش از ۴۰ هزار نفر آزمایش شده‌اند. آمریکا حدود ۲۵ هزار آزمایش انجام داده است. بیشتر کشورها موفق نشده‌اند ویروس را مهار یا مردم را به‌طورگسترده آزمایش کنند. تاکنون فقط سنگاپور و کره‌جنوبی موفق شده‌اند این دو کار را انجام دهند. دکتر سیدنی یی، مدیر اجرایی مرکز توسعه‌ی تشخیصی سنگاپور گفت:

فقط به‌دنبال داشتن آزمایش تشخیصی مناسب و مجهز نبودیم. این واقعیت آشکاری است که بدون آن نمی‌توانید کاری انجام دهید. همچنین، به‌دنبال آماده‌کردن مردم و اعلام پیام‌های دقیق بودیم.

نیکلاس لاکر، استاد ویروس‌شناسی دانشگاه سوری انگلیس، به نقش مهم رهبران کشور دراین‌زمینه اشاره کرد و گفت:

چیزی که امروز شاهدش هستید، تأثیر دیدگاه‌ها و نگرش‌های قبلی است.

فرضیات نادرست

آزمایش به‌همان اندازه که مسئله‌ای علمی است، مسئله‌ی سیاسی است. ایتالیا، بزرگ‌ترین محل شیوع خارج از چین، نمونه‌ی بارزی از این موضوع است. در ابتدا، مقام‌های منطقه‌ای در شمال ایتالیا به‌طورگسترده آزمایش‌ها را انجام دادند و سعی می‌کردند افرادی را ردیابی کنند که با بیماران تماس داشته‌اند. بااین‌حال، دولت ملی در رم اعتراض کرد و گفت به آزمایش افرادی نیاز نیست که علائم بیماری را ندارند. جیووانی رزا، مدیر گروه بیماری‌های عفونی در مؤسسه‌ی ملی بهداشت ایتالیا گفت:

برخی می‌گویند افراد بسیار زیادی را آزمایش می‌کنیم و به‌همین‌دلیل چنین ارقام بزرگی داریم. این درست نیست.

زیر فشار دولت ملی ایتالیا، دولت منطقه‌ای فقط افرادی را آزمایش کرد که علائم بیماری را نشان می‌دادند. دکتر رزا گفت سیاست‌مداران و دانشمندان همچنان در حال بحث درباره‌ی این پروتکل‌ها هستند؛ با‌این‌حال، کشور توانسته است بیش از ۱۸۲ هزار نفر را آزمایش کند. بریتانیا یکی از اولین کشورهایی بود که کیت آزمایش ویروس کرونا را ساخت؛ ولی تصمیم گرفت از آن به‌طورگسترده استفاده نکند. در آغاز، استراتژی دولت به‌جای توقف، کُندکردن روند سرایت بیماری بود. اگرچه طبق نتایج مطالعه‌ای که به‌تازگی منتشر شده است، دولت بریتانیا به‌شدت دامنه‌ی این همه‌گیری را کمتر از حد برآورد کرده بود.

_{بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا در آزمایشگاهی در پارک فناوری بدفورد انگلیس در این ماه. دولت جانسون اخیرا استراتژی خود را معکوس کرده و روند تهاجمی‌تری برای مهار ویروس در پیش گرفته است.}

دولت بوریس جانسون اخیرا استراتژی خود را معکوس کرد و تصمیم گرفت آزمایش‌ها را گسترش دهد. آقای جانسون روز چهارشنبه به پارلمان گفت دولتش می‌تواند روزانه حدودا ۲۵ هزار آزمایش انجام دهد؛ اما در اعداد خام، تأثیر زمان‌بندی نادیده گرفته می‌شود. کره‌جنوبی آزمایش‌های خود را از ابتدا درکنار رویکردهای دیگری انجام داد که برخی از جوامع اروپایی ممکن بود دربرابرش مقاومت کنند. اپلیکیشنی دولتی برای اطمینان از ماندن مردم در قرنطینه، آن‌ها را زیرنظر داشت. مأموران پلیس برای بازبینی حرکات بیماران جدید و شناسایی افرادی که با آن‌ها در تماس قرار گرفته‌اند، از فیلم‌های دوربین‌های مداربسته و داده‌های تلفن و سوابق کارت‌های اعتباری استفاده کردند. کیم گانگ لیپ، از معاونان بهداشت کره‌جنوبی گفت سرعت سریع انتشار بیماری و مسری‌بودن شدیدش نیازمند رویکرد جدیدی بود. او گفت:

این ویژگی‌های ویروس موجب می‌شود پاسخ معمول که روی کنترل رفت‌و‌آمد و جداسازی تأکید می‌کند، تأثیری نداشته باشد.

قرنطینه و جداسازی حقیقت امروز زندگی ده‌ها میلیون نفر است. ایتالیا در حال تعطیلی به‌سر می‌برد و اروپا تقریبا تمام مرزهای خود را بسته است. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به مردم گفته است ۱۵ روز در خانه بمانند و به ارتش دستور داده است بیماران را به بیمارستان‌ها منتقل کند. ترامپ نیز توصیه کرده است حتی اجتماعات بسیار کوچک نیز تشکیل نشود. درحالی‌که درمانی برای بیماری کووید ۱۹ وجود ندارد، بسیاری از کشورها از افراد بیمار می‌خواهند در خانه بمانند؛ مگر اینکه به‌شدت بیمار شوند. بیمارستان‌ها نمی‌توانند تقاضای انبوهی از مردم خشمگینی را برآورده کنند که خواهان آزمایش هستند.

_{سواحل رود سن در پاریس روز چهارشنبه خلوت بود؛ زیرا رئیس‌جمهور فرانسه به مردم گفت ۱۵ روز در خانه بمانند.}

بیمارانی که خود را قرنطینه کرده‌اند، احتمالا هرگز آزمایش نخواهند شد و این امر شناخت دامنه‌ی واقعی بیماری را دشوار می‌کند و با گسترش بیماری، از عملی‌بودن آزمایش و ارزش آن کاسته می‌شود. منفرد گرین، اپیدمیولوژیست دانشگاه حیفا گفت:

معتقدم به‌زودی آزمایش افراد در تماس با افراد آلوده کاملا از کنترل خارج می‌شود.

مقام‌های استرالیا می‌گویند نگران انجام آزمایش در موارد غیرضروری هستند. آن‌ها اخیرا پروتکل‌های آزمایشی خود را تنظیم کرده‌اند؛ اما دراین‌زمینه همچنان تهاجمی عمل می‌کنند. هرکسی که اخیرا خارج از کشور بوده یا تب داشته باشد، آزمایش می‌شود. دکتر کوک گفت:

هنوز در مرحله‌ی مهار قرار داریم. واقعا به‌طورگسترده‌ در حال انجام این آزمایش‌ها هستیم./ سایت زومیت